در بخش اول ضمن آشنایی و با تعدادی از عیب و نقص های فرش دستباف دانستیم که عیوب و نواقص اولیه در تمام صنایع دستی موضوعی بدیهی هست و فرش دستباف نیز از این امر مستثنی نیست، اما هر اشکال کوچکی مصداق عیب و نقص نیست و ما با اطلاعات کافی می‌توانیم خریدی دقیق داشته باشیم.
جهت مطالعه بخش اول این مقاله لطفاً اینجا کلیک نمایید.
شانه داشتن (سرکجی)
عیب کجی یا شانه داشتن فرش دستباف به این شکل خود را نشان می‌دهد که اگر فرش را در جهت طول تا بزنیم و روی نیمه دیگر آن بیاندازیم متوجه می‌شویم که طول یک سمت از سمت دیگر بیشتر است. علت به وجود آمدن این نقص می‌تواند نامرغوب بودن دار قالیبافی یا یکنواخت نبودن چله ها و یا زیاد کوبیدن گلیم بافی اولیه بافت باشد.
شل شدن چله‌ها
اگر بافنده به دلیل مشغله، بافتن قالی را بیشتر از زمان معمول طولانی کند ممکن است عواملی مثل سرما و گرما و رطوبت مکان قالیبافی موجب شل شدن و کاهش دوام و استحکام چله‌ها شود تا جایی که ممکن است در اثر ضربه‌های دفتین، پاره شود. در این صورت بافنده چله های پاره شده را به هم متصل و گره می‌زند. این گره هم از رو و هم از پشت فرش دیده می‌شود خصوصا بعد از اینکه قالی شسته شود بنابراین بافت فرش در نقطه‌ای که چله شل شده، نا‌مطلوب و به نظر می‌آید.
بدقواره شدن (اندازه فرش)
فرش ها در اندازه‌های استانداردی (ذرع و چارک، ذرع و نیم، پرده، قالیچه و…) بافته می‌شوند بنابراین طول یا عرض فرش باید استاندارد باشد در غیراینصورت گفته می‌شود فرش بد قواره است یعنی یا پهن است یا دراز. البته ممکن است مطابق سفارش یا نظر مشتری این حالت پیش آید اما به طور کلی استاندارد بودن اندازه فرش نشانه مرغوب بودن آن می‌باشد.
کیسی (کیستی)
گاهی نوعی جمع شدگی در حاشیه ابتدا و انتهای فرش و یا حاشیه کناری آن نمایان می‌شود که به مرور باعث فرسایش و از بین رفتن پرز‌های این قسمت می‌شود، این نقص کیسی نام دارد که قطعا موجب نازیبایی فرش می‌گردد. وجود جسمی زیر دار قالی می‌تواند باعث کشش در فرش شود که این همان علت ایجاد عیب «کیسی» در قالی است.
لوچه داشتن
نقص دیگری که ممکن است در اکثر فرش‌های دستباف وجود داشته باشد، نامتقارن بودن گوشه ها است. یعنی یک گوشه از قالی از بقیه گوشه‌ها بلندتر باشد که به این عیب لوچگی می‌گویند. علت رخ دادن این نقص نداشتن مهارت و تسلط کافی برای بریدن فرش از روی دار قالی بعد از اتمام کار بافندگی می‌باشد. اگر قیچی کردن از یک سمت شروع و به طرف دیگر ادامه پیدا کند، به علت سنگینی وزن فرش، فشار زیادی به گوشه مقابل وارد می‌شود که این امر موجب می‌شود این گوشه از بقیه گوشه‌ها درازتر شود.
پارگی
رعایت نکردن دوخت درست در پایین کشی قالی‌های فارسی باف و به وجود آمدن سوراخ در جای سوزن‌های دوخت در قالی و گلیم بافی اول قالی و استفاده کمتر از نخ پشمی و به جای آن افزایش مصرف نخ پنبه، باعث ایجاد عیب پارگی می‌شوند که این پارگی می‌تواند در برخی از فرش‌ها از یک تا 20 سانت در کناره و حاشیه آن‌ها به وجود آید همچنین در بعضی از قالی‌ها به شکل سوراخ های کوچک و بزرگ دیده شود.
غلط بافی
یکی از اصلی ترین عیب‌های فرش دستباف غلط بافی است. این نقص به علت اشتباه خواندن نقشه فرش به وجود می‌ید و در نتیجه موجب اشتباه و نامتقارن بافتن قالی می‌شود. مثلا ممکن است نقشه ناقص بافته شود یا طرح و نقش‌ها شکل اصلی خود را نداشته باشند.
تقلب در بافت فرش
گاهی اوقات ممکن است فرش تولیدی دارای چند نوع تقلب در گره ها باشد. مثل گره جفتی که در شمال خراسان رایج است یا «بی گره بافی» که در استان کرمان و بخشی از آذربایجان رواج دارد.
شل بافی:
گاهی اوقات در پشت فرش زائده‌ای برجسته زیر دست می‌آید که علت به وجود آمدن آن این است که بافنده هنگام بافت گره را کاملا نکشیده و خامه گره در پشت فرش به یک اندازه نبوده است. به این عیب «شل بافی» گفته می‌شود. این عیب می‌تواند موجب باز شدن سریع گره‌ها و در نتیجه معیوب شدن پشت فرش شود.
پود نما شدن
پودنما شدن فرش یکی دیگر از عیوب فرش هست که موقع خرید باید به آن توجه کنیم. اگر به پشت فرشی که پونما شده است دقت کنیم، پود نازک به شکل برجسته دیده می‌شود که این عیب به علت کوبیده شدن بیش از حد پود نازک در هنگام بافت قالی رخ می‌دهد.
نداشتن گل گوشه
اگر در طراحی فرش محل اتصال حاشیه های بزرگ و کوچک، موتیف ها زاویه 45 درجه نداشته باشند و در واقع حاشیه بزرگ در طول قطع و در عرض بافته شود، اصطلاحا گفته می‌شود حاشیه فرش «گل گوشه ندارد» که یکی از نقص هایی است که در برخی از قالی‌های دستباف به چشم می‌خورد.
بد قیچی بودن
در فرشبافی ارتفاع پرز‌ها نباید از میزان معینی کمتر شود(برای پشم 8 میلی متر و برای ابریشم 5 میلی متر) اما در بعضی مناطق که در حین بافت، قالی با قیچی پرداخت می‌شود و به آن پرداخت دستی گفته می‌شود، گاهی چند رج از فرش از میزان استاندارد کمتر پرداخت می‌شود به همین دلیل اجبارا سایر قسمت‌های فرش را نیز کوتاه می‌کنند.
ضعیف بودن نقشه از عیب های فرش دستباف
یک فرش زمانی جذابیت دارد که نقشه و طرح آن ریشه در تاریخ و فرهنگ اقوام داشته باشد و برای مخاطب معنی و پیام خاصی داشته باشد به همین دلیل نقشه خوب نداشتن از عیب های فرش است که اگر فرش بافته شده دارای نقشه‌های جذاب و گیرا نباشد اصطلاحا گفته می‌شود، فرش مذکور«نقشه ندارد».
و در آخر باید بگوییم اگر قصد خرید فرش و یا تابلو فرش را دارید حتما ابتدا موارد بالا که از مهمترین عیوب فرش های دستباف هستند را به دقت بررسی کنید تا فرش منتخب شما از این نقص ها و مشکلات عاری باشد.
پیشنهاد ما به شما برای تجربه خریدی با کیفیت و مطمئن، مراجعه به سایت فرش بوم است.
