چالشتر در حوالی شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. چالشتر از مناطق معروف تاریخی و صنعتی شهرکرد است و همچنین مردم آن به هنرهای مختلفی مشغول هستند، که یکی از این هنرها، هنر فرش‌بافی است. در مقاله پیش رو، به بررسی هنر فرش‌بافی در چالشتر پرداخته و فرش‌های معروف خشتی چالشتر را به شما معرفی می‌کنیم.
ویژگی‌های منحصربهفرد فرش دستباف چالشتر
فرش در منطقه‌ی چالشتر به دلیل داشتن ویژگی‌هایی مانند: طرح، نقش و رنگ منحصربهفرد خود، دارای جایگاهی ویژه در دنیای فرش است. از ویژگی‌های فرش چالشتر می‌توان به: استفاده از مواد اولیه مرغوب و رنگرزی مناسب به همراه بافت ممتاز و منحصربهفرد آن اشاره کرد. همچنین شادابی و زنده بودن طرح‌ها و رنگ‌های به کار رفته در فرش چالشتر باعث به وجود آمدن زیباترین فرش‌ها در این منطقه شده است. از معروف‌ترین فرش‌های این منطقه می‌توان به فرش‌هایی با طرح خشتی اشاره کرد.
فرش خشتی چالشتر
فرش با طرح خشتی چالشتر یکی از اصیل‌ترین و سنتی‌ترین فرش‌ها در ایران است. در بافت این گونه فرش‌ها، از نقوش هندسی شبیه به خشت استفاده می‌شود. این نقوش هندسی به صورت‌های مختلف در کنار هم قرار می‌گیرند و طرح فرش را کامل می‌کنند؛ که به این گونه طرح‌ها همراه با نقوش خشتی، فرش خشتی چالشتر می‌گویند.
|
خرید فرش دستباف از بزرگترین بازار آنلاین و مرکز خرید فرش دستباف
|
قاب‌های خشتی در فرش چالشتر
قاب‌های خشتی در فرش چالشتر به سه دسته: قرآنی، اسلیمی و بختیاری تقسیم می‌شوند. داخل هر یک از این قاب‌ها، نقوش متنوعی بافته می‌شود که از نظر نقش و نگار با هم فرق دارند. مثلاً: در بعضی از قاب‌ها، نقوش هم به صورت منظم و هم به صورت نامنظم بافته می‌شوند.
نقوش در فرش خشتی چالشتر
از نقوش منحصربهفرد و اصیل فرش خشتی چالشتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: خشتی (ستون‌دار، پیاز، سرو، طاووس، خشت انگور، بید مجنون، جانوری)، قابی، نقشه بی‌بی باف، گلدانی، سرو و کاج، بید مجنون، لچک و ترنج، گل مینا، کلیل ترنج، کف ساده، ترنج خربزه‌ای و ترنج‌دار.
حاشیه در فرش خشتی چالشتر
حاشیه‌هایی که در فرش خشتی چالشتر استفاده می‌شود، شامل: حاشیه دهان اژدری، حاشیه گل بادبزنی، حاشیه گلفرنگ (اگر دو ترنج داشته باشد به این نام خوانده می‌شود)، حاشیه لندنی (اگر یک ترنج داشته باشد به این نام خوانده می‌شود)، حاشیه تنبان قری و حاشیه شاخ گوزنی هستند.
ابعاد در فرش خشتی چالشتر
ابعاد رایج در فرش خشتی چالشتر اغلب شامل: دو ذرعی، شش متری، نه متری و دوازده متری می‌باشد؛ اما اندازه‌های کوچک‌تر نیز به دلخواه در این منطقه بافته می‌شوند.
نگاره‌های فرش خشتی چالشتر
از نگاره‌ها و نقوش اصیل فرش خشتی چالشتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: بته، درخت کاج، درخت سرو، درخت بید مجنون، گلفرنگ، گل بادبزنی، گل شاه‌عباسی، محرابی، قیچی، گل نیلوفر، پرنده قهر و آشتی (دو پرنده پشت به هم)، فرشته (دو پرنده روبه روی هم)، طاووس، طوطی، آهو، گوزن، درخت انگور، گلدان و دست دلبر.
از ترکیبات کلی در طرح فرش‌های دستباف چالشتر می‌توان به سه دسته اشاره کرد: 1- خشتی لوزی. 2- خشتی محرابی. 3- خشتی غلط.
رنگ در فرش خشتی چالشتر
رنگ‌بندی در فرش خشتی چالشتر درخشان، زنده و متنوع است. به طوری که در یک فرش خشتی اغلب بین 22 تا 28 رنگ مشاهده می‌شود. متداول‌ترین رنگ‌ها در فرش خشتی این منطقه شامل: قهوه‌ای روشن، زرد کاهی، آبی روشن و تیره، آبی خاکی، نیلی، قرمز لاکی، طوسی، کرم، سفید، سبز روشن، مشکی و نارنجی است.
ویژگی‌های فنی بافت در فرش چالشتر
از جمله مهم‌ترین ویژگی‌های فرش خشتی چالشتر، استفاده از مواد اولیه مرغوب و رنگرزی مناسب همراه با بافت ممتاز و منحصربهفرد است، که شادابی و زنده بودن طرح‌ها و همچنین رنگ‌های زیبا و متنوع استفاده شده در فرش باعث به وجود آمدن خاص‌ترین و زیباترین فرش‌ها شده است.
ابزار بافت در فرش‌های خشتی چالشتر
از ابزارهایی که در بافت فرش‌های چالشتر استفاده می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: دفتین، کرکیت، قیچی، چاقو و نیم زرعی.
نماد در فرش خشتی چالشتر
رمزپردازی یا نمادگرایی از کهن‌ترین و اصولی‌ترین اشکال بیان مفاهیم است. فرهنگ و به خصوص هنر، آن هم هنر سنتی ایرانی که قالی‌بافی نمونه‌ای از آن است، بستر بسیار مناسبی برای شکل‌گیری نماد است. نماد در فرش، طبق اعتقادات و رسوم اجتماعی که الهام‌بخش هنرمند بافنده است عمل می‌کند. فرش دستباف ایرانی از جمله هنرهای کاربردی، یا به عبارت بهتر چند بعدی است که در کارکردهای گوناگون خود از پدیده‌هایی چون نمادگرایی و اسطوره بهره برده است. این پدیده دستباف که از آن به هنر ملی نیز یاد می‌شود، از جمله مهم‌ترین نمادهای ذوق، هنر و روح زیبایی جامعه‌ی ایرانی به شمار می‌رود.
نقوش بافته شده در متن آن از دید محققان هنر نه صرفاً نقش و نگاری رنگین در پر کردن فضایی خالی، بلکه هر خط و رنگ آن در هر پیچ و چرخشی، نمادی از معانی و مفاهیم مکنون جهان‌بینی انسان شرقی و به‌ویژه ایرانی است. بنابراین اکثر نقوش فرش به‌عنوان سمبل و نماد به کار می‌روند و مفهومی از اعتقادات و باورهای نمادین کهن ایران است که بیشتر با تأثیر از طبیعت و عوامل محیطی منطقه و البته در چهارچوپ فرهنگ و سبک بومی و با تکیه بر اعتقادات، باورها و ذهنیات درونی بافنده به صورت طبیعت‌گرایانه و انتزاعی خلق شده‌اند. این موارد به همراه رنگ‌های دل‌نشین با رنگرزی طبیعی باعث شهرت و ماندگاری این هنر شده است. از نمادهای به کار رفته در نقوش فرش خشتی چالشتر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– نقش بید مجنون: نماد جریان زندگی، بخشش، حیات، جوانی، زاد و ولد
– نقش پیاز: نماد کیهان
– نقش جانوری: نماد آیین، اسطوره و تزئین
– نقش خشت انگور: نماد برکت، فراوانی، ثروت و نوشیدنی مقدس
– نقش سرو: نماد آرامش، پیوند بین زمین و آسمان، آزادگی، استواری و نمادی از درخت بهشتی (طوبی)
– نقش طاووس: نماد مرغ مقدس، جاودانگی
سخن پایانی
فرش دستباف چالشتر، یکی از انواع فرش اصیل ایرانی است که به سبب طرح و رنگ متنوع، زنده و جذاب خود طرفداران زیادی دارد. در این مقاله به بیان یکی از مشهورترین فرش‌های چالشتر، یعنی فرش‌های خشتی پرداختیم. «فرش بوم» به عنوان مرجع انتخاب و بازار خرید فرش دستباف، تنوع بی‌نظیری از فرش‌های اصیل و زیبای ایرانی را عرضه نموده است و شما می‌توانید با کمک مشاوران آنلاین «فرش بوم» خرید خوبی را تجربه کنید.
