معرفی طرح‌های تابلو فرش‌ دستباف ایرانی

ترکیب هنرهای مختلف با یکدیگر به منظور خلق اثری جدید یکی از موضوعات جذاب و مورد توجه هنرمندان امروزی است. موضوعی که سال‌ها قبل مثل همیشه هنرمندان خلاق ایرانی در آن پیشرو بودند و حرفی برای زدن داشتند. تابلو فرش نمونه بسیار خوبی از این موضوع است که هنرمند ایرانی هنر نقاشی و قالی‌بافی را با هم درآمیخت، بوم نقاشی را تبدیل به تار و پود‌های پشمی کرد و رنگ را این بار نه با قلمو بلکه با دست گره زد. تابلو فرش‌ها یکی از زیباترین آثار هنری ایرانی هستند در این قسمت از مجله فرش بوم می‌خواهی با انواع مختلف طرح‌های آن در بازار فرش ایران آشنا شویم.

آشنایی بیشتر با تابلو فرش

همان‌طور که احتمالا می‌دانید ایرانیان بافندگان بهترین فرش‌ها و دستبافته‌های جهان هستند. آن‌ها به اندازه‌ای در این کار پیشرفت داشتند که محصول تولیدی آن‌ها بسیار فراتر از یک کالای مصرفی برای پوشش سطح منزلشان بود!. گاهی از بافته‌ها به عنوان پرده و یا حتی وسیله‌ای برای پوشاندن میز و کرسی استفاده میکردند. به مرور با گسترش زندگی شهرنشینی و آشنایی بیشتر مردم با موضوع دکوراسیون و چیدمان منزل، فرش‌ها در ابعادی کوچک، درون قاب‌های چوبی رفتند و شبیه به یک تابلوی نقاشی به دیوارها آویخته شدند. با تغییر محل استفاده فرش، بافندگان طرح‌هایی متنوع‌تری را بافتند که پیش‌تر شاهد آن نبودیم. تابلو فرش‌ها با هر نقشی می‌تواند تاثیر بسزایی در طراحی دکوراسیون فضاهای مختلف داشته باشند، به همین دلیل در ادامه شما را با پرتکرارترین این طرح‌ها معرفی می‌کنیم.

انواع طرح در تابلو فرش‌های دستبافت

از آنجایی که تابلو فرش‌ یک اثر هنری است در واقع محدودیتی برای انتخاب طرح ندارد؛ بافنده و یا طراح نقشه هر آنچه در خیال دارد با ذوق خود می‌تواند خلق کند چراکه در هنر محدودیت جایی ندارد. با این حال سلیقه مردم و یا گاهی سنت‌ها باعث می‌شود که برخی از طرح‌ها بیشتر بافته شوند و جای ثابتی در بازار ایران به خود اختصاص دهند. در بازار ایران می‌توان نقشه‌های رایج تابلوفرش‌ها را در این چند گروه تقسیم‌بندی کرد:

منظره‌هایی از طبیعت: زندگی انسان از ابتدای خلقتش با طبیعت سرشته بوده است. با وجود اینکه امروزه فاصله انسان و طبیعت از هم زیاد شده اما این عشق و احترام همچنان در دل انسان‌ها زنده است و خود را بر روی آثار تزئینی پیرامونش نشان می‌دهد. تابلوفرش‌هایی با نقشه‌ی منظره‌های طبیعی، جزو پرتکراترین نقوش بافته شده در بازار ایران هستند که محبوبیت ویژه‌ای دارند.

آیه‌های مقدس: باورها و اعتقادات انسان‌ها به ویژه در زمینه دینی که برگزیده‌اند باعث می‌شود که بخواهند برای آرامش خاطر و یا دیگر دلایلی که از حوصله این بحث خارج است، نمادهایی را همواره با خود همراه داشته و یا در محل کار و زندگی خود قرار دهند. یکی از رایج‌ترین نمونه‌های این امر، قرار دادن آیه‌های و جملات مقدسی از کتاب‌های دینی همانند قرآن است. این نوشته‌ها می‌توانست بر روی تکه کاغدی کوچک، کاشی کاری سر در ورودی خانه و یا بر روی فرش باشد. از آنجایی که فرش‌ها بر روی زمین و محل عبور گسترده شده و این آیه‌ها دارای احترام بودند، بنابراین آن‌ها را بر روی فرش‌هایی با ابعاد کوچک بافته و از آن‌ها بر روی دیوارها استفاده کردند. تابلوهایی با نقشه‌ی آیه‌های مذهبی، طرفداران زیادی در کشورهای اسلامی دارد.

اماکن تاریخی: گذشته و تاریخ باشکوه ایران بر هیچکس در جهان پوشیده نیست و همواره موجب فخر ایرانیان بوده است. این موضوع باعث می‌شود که استفاده از نمادهای باقی مانده از گذشته حس غرور و افتخار را در قلب زنده نگه دارد و یا باعث معرفی آن به دیگرانی شود که از این شکوه بی اطلاع هستند. نمونه‌ی خوبی از نماد‌های ذکر شده، عناصر مختلف معماری و المان‌های زینتی بنای باستانی تخت جمشید واقع در استان فارس است که با قدمتی بیش از 2500 سال از دوران باشکوه نخستین امپراطوری جهان، هخامنشیان برای ما به یادگار مانده است. از همین جهت شاهد نمادهای بی‌شماری از این مکان تاریخی در آثار زینتی همچون تابلوفرش‌ها هستیم.

نقش حیوانات: به دلیل حضور پررنگ و با اهمیت حیوانات در زندگی بشر از نظر تامین غذا، آسوده کردن حمل و نقل و جابه‌جایی وسایل و یا حتی حفاظت، رگه‌هایی از علاقه و وابستگی در قلب انسان نسبت به حیوانات شکل گرفت. همین موضوع بود که باعث شد نخستین نقوش باقته شده توسط عشایر نقش حیواناتی چون سگ و بز باشد. تصویر این حیوانات با زندگی شهر نشینی و دور شدن از حیوانات نیز همچنان باقس ماند و خود را بر روی تابلوفرش‌هایی زیبا نشان داد که مورد استفاده انسان‌ها بود برای زینت بخشیدن به فضای زندگیشان.

نقوش غربی: شاید نخستین رد و پای وارد شدن نقش‌های غربی به فرهنگ ایران را بتوان از دوران قاجار پیدا کرد. زمانی‌که پادشاهان قجری به فرنگ سفر می‌کردند و شیفته هنر و معماری آنجا شده بودند. با اختراع دوربین عکاسی و ورود عکس‌های مختلف از غرب به ایران و همچنین نقاشی‌هایی که سیاحان ایرانی از مناظر کشورهای غربی با خود به همراه می‌آوردند، کم کم تمایلاتی به این نقوش تازه به وجود آمد که خود را در تابلوفرش‌های ایرانی نیز نشان داد.

نقوش انسانی: هرچند به دلیل ممنوعیت‌ها و باورهای اسلامی استفاده از نقوش چهره در ایران بعد از اسلام رایج نبود، اما همچنان تکایلاتی به استفاده از نقوش انسانی به عنوان طرح‌ها زینتی وجود داشت. بسیاری از این نقوش انسانی در نقاشی‌های مینیاتور شرقی وجود داشتند که از دیرباز نزد مردم محبوب و پر طرفدار بود. برخی از نقوش انسانی نیز افراد مشهور تاریخی و یا ادبی بودند که نامشان در داستان‌ها و شعرهای ایرانی آمده است.

سخن پایانی

با گذشت سال‌ها تجربه از بافت تابلو فرش‌های مختلف در ایران، امروز این کالای زینتی جای خود را در خانه‌هایی خارج از این مرز و بوم نیز پیدا کرده است. بسیاری از گردشگران خارجی که به ایران سفر می‌کنند، حتما بازدید از بازارهای سنتی به خصوص بازار فرش را در برنامه‌های خود دارند. بسیاری از آن‌ها که شیفته فرش‌های ایرانی می‌شوند به دلیل محدودیت‌های جابه‌جایی ترجیح می‌دهند تابلو فرش‌ها را که ابعاد کوچکتری دارند خریداری کنند. در این میان تابلو فرش‌های آنتیک، از محبوبیت بیشتری برخوردار هستند. اگر شما نیز علاقه‌مند به خرید تابلو فرش هستید، بازار آنلاین فرشِ فرش‌بوم، تابلو فرش‌های بی‌نظیری را در تمام طرح و نقشه‌های یاد شده به مشتریان خوب خود عرضه می‌کند. برای تماشای آن‌ها همین حالا اقدام کنید؛ شاید خانه‌ی شما به روح و جان تازه‌ای نیاز داشته باشد.

نوشته مریم مصطفوی