تاثیر اسلام بر تاریخچه فرش دستباف ایرانی
تاثیر اسلام بر تاریخچه فرش دستباف ایرانی
پس از ورود اسلام به ایران، قالیبافی نیز دچار تغییرات شد. در حقیقت تاریخچه فرش دستباف ایرانی پس از ورود اسلام به ایران دچار تغییرات شگرفی در طرح و رنگ شد. البته این تغییرات پس از ظهور صفویان و قدرت یافتن یک حکومت شیعی بسیار پررنگ تر شد، به گونه ای که دوره صفویان را می‌توان دوره شکوفایی این هنر در ایران دانست. در این مقاله قصد داریم تاثیرات مهم اسلام بر تاریخچه فرش دستباف ایرانی را بررسی نماییم.
تاریخچه فرش دستباف پیش از اسلام
شاید نتوان اطلاعات دقیق و موثقی از قالیبافی و تاریخچه فرش پیش از ورود اسلام به ایران شرح داد. اما همین بس که بدانیم در آن دوران هنر قالیبافی به شکوه دوره پس از اسلام نبود. می‌توان ردپای فرش‌های دوره پیش از اسلام را در کتاب‌های تاریخی نظیر تاریخ طبری یافت. علاوه بر آن، حتم داریم که سوارکاران ایرانی، از نوعی فرش به عنوان زین اسب استفاده می‌کردند که اکنون نیز رواج دارد.
یکی از قدیمی ترین فرش‌های کشف شده از زمان قبل از اسلام، فرش پازیریک است که در سال 1328 کشف شد و قدمت آن مربوط به 2500 سال گذشته است. به دلیل قرابت طرح این فرش با طرح‌های دوره هخامنشیان، مورخان تاریخچه این فرش را به قرون 4 و 5 ربط داده اند.
تاریخچه فرش دستباف پس از اسلام
پس از ورود اسلام به ایران، ابتدا عده ای به گمان تجملی بودن فرش ، از این هنر فاصله گرفتند. تا زمان صفویان وضع به همین منوال بود و شگفتی خاصی در هنر فرشبافی ایجاد نشد. اما در دورۀ صفوی ورق برگشت و فرش به گل سر سبد هنرها و صنایع دستی ایرانیان تبدیل شد .
رنگ فرش در دوران پس از اسلام
رنگ فرش‌ها پس از اسلام تغییر چندانی نداشت. تنها نکتۀ مهم که باید به آن توجه کرد استفادۀ بیشتر از رنگ سبز در دوران پس از اسلام بود. از این رنگ به عنوان نشان رنگ بهشتی و نماد ایمان استفاده می‌شود.
طرح فرش در دوران پس از اسلام
برخی از طرح‌های فرش در دوران پس از اسلام دچار تغییر شدند یا به وجود آمدند. چند طرح مهم را در ادامه بررسی می‌کنیم:
نقش درخت پس از اسلام
یکی از اتفاقات مهم پس از ورود اسلام به ایران و مخصوصا در قبایل ترکمن نشین و قالی ترکمنی(لینک به قالی ترکمنی)، حرکت از سمت نقوش جانوری به سمت نقوش گیاهی بود. در این میان استفاده از درخت به عنوان نماد بهشتی یا درخت زندگی بسیار رایج بود. به صورتیکه از این نماد در جانمازها و انسی‌های ترکمنی استفاده می‌شد.
در حوزه نقش درختی، متعلقات مربوط به آن نیز پس از اسلام تغییراتی داشت. به عنوان مثال در فرش‌های پیش از اسلام از عکس پادشاهان، نظیر پادشاهان آشوری یا نمادهای خیر و شر روی فرش استفاده می‌شد. اما پس از اسلام از گل و مرغ و دیگر نمادهای طبیعی استفاده می‌کردند.
فرش محرابی پس از اسلام
تاثیر اسلام بر فرش دستباف ایرانی
قالی محرابی یا قالیچه محرابی پس از ورود اسلام به ایران، بسیار کاربردی و پرطرفدار شد. از قالیچه‌های کوچک طرح محرابی به عنوان جانماز استفاده می‌شد و فرش‌های زیادی به نقش محرابی بافته می‌شد. در این فرش‌ها از نمادهای اسلیمی، اسماءالحسنی، آیات و اسامی خداوند استفاده می‌شد. گاهی برخی نمادها نظیر سرو نیز به عنوان نماد سدره المنتهای بهشتی در وسط فرش استفاده می‌شد.
تغییر حاشیه فرش‌ها پس از ورود اسلام
فرش پازیریک پیش از اسلام
بررسی‌های انجام شده روی فرش‌هایی نظیر پازیریک، حاکی از این مطلب است که در زمان پیش از اسلام، حاشیه نقش مهمی در طرح فرش داشت و گویای عقاید بافندگان آن زمان بوده است. اما پس از آن در دوران ساسانیان و سپس صفویان، حاشیه تنها جنبه تزیینی و قابی برای طرح اصلی فرش بوده است.
سخن آخر
در این مقاله با تاریخچه فرش دستباف پس از ورود اسلام و پیش از آن آشنا شدیم. چنانچه شما هم دوست دارید یک فرش محرابی، فرش درختی یا هر فرش دستباف دیگری که نماد هنر ایرانی است، در منزل داشته باشید، می‌توانید به فرش بوم بیایید.
فرش بوم به عنوان نماینده رسمی اتحادیه فروشندگان فرش دستباف، با در اختیار داشتن کارشناسان زبده و برگزاری نمایشگاه آنلاین فرش شما را در انتخاب فرش دستباف یاری می‌کند. کافی است به صفحه اول وب سایت فرش بوم مراجعه کنید و فرم درخواست مشاوره رایگان را پر کنید.
توضیحات متا: در این مقاله قصد داریم تاثیرات مهم اسلام بر تاریخچه فرش دستباف ایرانی را بررسی نماییم.
