بررسی نقش درختی در فرش‌های دستباف ایران
فرش درختی در فرش دستباف
استفاده از نقوش طبیعی نظیر نقش گیاهان و جانوران در فرش دستباف ایرانی، بسیار مشهود است. در گذشته، عمده فرش دستباف ایران توسط عشایر و روستاییان بافته می‌شد. این هنرمندان نیز با الهام از طبیعت اطرافشان، نقش فرش را طراحی می‌کردند. نقش درختی، نیز یکی از نقوش پرکاربرد فرش دستباف ایرانی است. در این مقاله قصد داریم، این طرح را بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
تاریخچۀ نقش درختی در فرش دستباف ایرانی
اگر بخواهیم تاریخچه نقش درختی را بررسی کنیم، لازم است نگاهی به سنگ نگاره‌های تخت جمشید بیندازیم. نقش درختی، از قدیمی ترین نقش‌های کهن ایرانی است که نه تنها در فرش، بلکه در انواع صنایع دستی ظهور و بروز دارد. نقش درختی در انواع پارچه‌های سنتی، نقاشی‌های مینیاتور، سفال و دیگر صنایع دستی و همچنین فرش دستباف، به چشم می‌خورد.
نماد نقش درختی در فرش دستباف ایرانی
نقش درختی در فرش دستباف ایرانی، نمادی از زندگی ، فلسفه، علم و مذهب است. استفاده از نقش درختی در طرح یک فرش، نشان از سلامتی و خوش اقبالی بوده که باعث خوش یمنی برای صاحب آن محسوب می‌شده است. ایرانیان از دیرباز برای درخت ارزش زیادی قائل بودند و در ادبیات و متون کهن، به درخت صفات انسانی می‌بخشیدند. استفاده از تعابیری نظیر جوان، سرکش، متواضع، کهنسال و… برای درخت، حاکی از این موضوع است. در فرش‌های دستباف ایرانی، اغلب از طرح درخت سرو، نخل، انار، انگور، نارون، شمشاد و زیتون استفاده می‌شود.
انواع نقش درختی در فرش دستباف
انواع نقش درختی در فرش دستباف
نقش درختی در طرح‌های فرش دستباف، چند گونه است که در ادامه مهم‌ترین آنها را توضیح می‌دهیم.
نقش تک درختی
در نقش تک درختی، یک فرش به حالت محراب گونه در وسط فرش نقش بسته و اطراف آن توسط گل و گیاه یا پرندگان تزیین شده است. البته ممکن است گاهی یک تک درخت به تنهایی در مرکز فرش بافته شده باشد.
نقش چند درختی
در نقش چند درختی، یک فرش آمیخته‌ای از طرح چند درخت در فرش است و در اطراف آن ممکن است طرح حیوانات، ترنج، گلدان یا….حضور داشته باشد. در نقش چند درختی، اغلب درخت‌هایی نظیر سرو، کاج، بیدمجنون و درخت با شاخه و گل یا حتی درخت میوه دار وجود دارد.
طرح فرش درختی نقش محرابی
در فرش با نقش درختی محرابی، یک طاق محراب در میان فرش قرار گرفته و در زیر آن، درختان مختلف نقش بسته اند. درخت کاج، بید مجنون و سرو از جمله مهم‌ترین درخت‌های تصویر شده در این فرش هستند. این فرش ، یکی از فرش‌های ابداع شده پس از ورود اسلام به ایران است که مورد توجه بافندگان قرار گرفت.
طرح فرش درختی نقش حیوان دار
فرش نقش درختی حیوان دار
در طرح فرش درختی حیوان دار، شما درخت یا درختانی با شاخ و برگ پهن و ضخیم می‌بینید که حیواناتی در اطراف آن وجود دارد. اغلب در این نقش، از حیواناتی چون پلنگ، آهو، شیر و انواع پرندگان استفاده می‌شود. نحوۀ چینش این حیوانات در این فرش منظم نیست. البته گاهی ممکن است حیوانات به صورت متقارن در دو طرف درخت قرار گیرند.
طرح فرش درختی نقش شکارگاه
طرح درختی نقش شکارگاه، آمیزه ای از طرح درختی و شکارگاه است. در این طرح یک درخت بزرگ با شاخ و برگ فراوان دیده می‌شود و افرادی مشغول شکار در اطراف درخت نقش بسته اند.
طرح فرش درختی سرو و گلدان
طرح سرو و گلدان، یکی از نقش‌های قدیمی فرش درختی است. در این طرح، کنار گلدانی که در آن درخت سرو قرار گرفته، دو طاووس به عنوان پرندۀ نگهبان حضور دارند. یکی از قدیمی ترین فرش‌های سرو وگلدان، در موزه ملی فرش قرار دارد و اهدایی گالری مهندس غلامعلی ملول است.
درخت زندگی در فرش دستباف
خرید فرش درختی
درخت زندگی، درختی است همیشه سرسبز و رمز جهان هستی است. درخت زندگی در فرش دستباف ایرانی با نمادهایی نظیر محراب و نور( نماد ارتباط عالم با ملکوت)، سبو (نماد برکت و باران)، حیوانات محافظ، نیلوفر (نماد جاودانگی) و سیمرغ در ارتباط است که اسطوره‌هایی زرتشتی هستند. برای نقش درخت این فرش از درختان سرو، بید ،درخت گلدار و تاک استفاده می‌شود. درخت زندگی در فرش‌های دستباف لرستان، ایلام، مارلیک، املش، ایل بختیاری، ملایر ، خراسان و کردستان دیده می‌شود. نکته اصلی در نقش درخت زندگی در این فرش‌ها، تداعی موضوع بهشت و خیر روی فرش است.
سخن آخر
با نقش درختی در فرش دستباف ایرانی آشنا شدیم و دانستیم که انواع فرش با نقش درختی کدام گونه‌ها است و در کدام مناطق ایران بافته می‌شود.
اگر شما هم به فرش دستباف با نقش درختی علاقمند هستید، می‌توانید هم اکنون از نمایشگاه فرش آنلاین فرش بوم دیدن کنید. همچنین برای دریافت مشاوره رایگان برای خرید و فروش فرش دستباف می‌توانید به وب سایت فرش بوم مراجعه کنید و درخواست خود را در همان صفحه اول ثبت نمایید.
توضیحات متا: آشنایی با طرح نقش درختی و راهنمای خرید فرش دستباف با نقش درختی در فرش بوم.
