انتخاب فرش دستباف به شدت به فرآیند دقیق نقشه خوانی بستگی دارد، زیرا طرح کلی عملیات بافندگی به آن بستگی دارد. نقشه فرش به طور پیچیده محل قرارگیری هر گره و رنگ‌های مربوط به آن را مشخص می‌کند که در نهایت به طراحی نهایی فرش ختم می‌شود. از این رو، اگر بافنده با دقت به نقشه پایبند نباشد، فرش تولید شده ممکن است از طرح مورد نظر منحرف شود.
در زمان‌های قبل، بافندگان اغلب بر طرح‌های ذهنی تکیه می‌کردند و از نقشه استفاده نمی‌کردند. با این حال، با پیشرفت در صنعت چاپ و ظهور نرم‌افزارهای پیچیده طراحی فرش، نقشه‌های فرش دارای استانداردهای دقیقی هستند. این رویکرد دیجیتالی جایگزین روش ذهنی سنتی شده است و دقت و پیچیدگی بیشتری را در محصول نهایی تضمین می‌کند.
نقشه خوانی فرش چیست؟
فرآیند تفسیر نقشه، که به “خواندن آوازها” معروف است، یک روش باستانی می‌باشد که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است. این روش باعث تسریع فرایند بافت فرش می‌شود. به طور معمول، نقشه از مرکز فرش یا وسط واگیره خوانده می‌شود. این تکنیک که به عنوان “طاق” شناخته می‌شود، به بافنده اجازه می‌دهد تا از رنگ‌های متفاوت که در قسمت بالایی دار قرار دارد، برای بافتن گره‌ها روی فرش، طبق دستورالعمل‌های ارائه شده توسط نقشه خوان استفاده کند. این تلاش مشترک، اجرای دقیق طرح را تضمین می‌کند، و سنتی است که در طول قرن‌ها استوار می‌باشد.
بررسی انواع نقشه قالی برای انتخاب فرش دستباف
انتخاب فرش دستباف شامل در نظر گرفتن نوع نقشه فرشی است که در آن به کار می‌رود و می‌توان آن را در چهار گروه طبقه‌بندی کرد:
1. نقشه‌های نقطه‌ای: این نقشه‌ها از نقاط متمایز تشکیل شده‌اند که روند بافت را هدایت می‌کنند.
2. نقشه‌های نیمه نقطه‌دار: برخی از قسمت‌های این نقشه‌ها دارای نقطه چین هستند، در حالی که برخی دیگر اصلاً نقطه‌ای ندارند.
3. نقشه‌های بدون نقطه: این دسته شامل نقشه‌هایی می‌شود که کاملاً فاقد هرگونه نقطه هستند.
4. نقشه‌های مبتنی بر تصویر: این نقشه‌ها از عکس‌ها یا تصاویر استفاده می‌کنند و از نقطه چین برای راهنمایی استفاده نمی‌کنند.
آشنایی با انواع روش‌های نقشه‌خوانی برای انتخاب فرش دستباف
1- به عنوان نخستین قدم بافنده باید نقشه را در اختیار داشته باشد و از آن به عنوان راهنما در حین بافت استفاده کند.
2- از طرف دیگر، یک فرد تعیین شده، اغلب خود بافنده، نقشه را به صورت شفاهی تفسیر می‌کند، و سپس یک یا چند بافنده دیگر بر اساس دستورالعمل‌ها بافندگی فرش را آغاز می‌کنند. این تکنیک زمانی به کار می‌رود که انواع طرح فرش دستباف تکراری و واگیره‌ای باشد (مانند یک دوم، یک چهارم، یک هشتم و غیره).
در این رویکرد، بافنده‌ای که به نقشه فرش دسترسی دارد، دستورالعمل‌ها را می‌خواند و همزمان فرآیند بافندگی را اجرا می‌کند. به طور همزمان، بافنده یا بافنده‌های دیگر همان طرح را در قسمت دیگری از فرش تکرار می‌کنند.
به عنوان مثال، در مواردی که طرح نقشه واگیره‌ای مانند یک دوم، یک چهارم، یک هشتم و غیره باشد، اگر نقشه خوان بر سمت چپ نظارت داشته باشد، بافت را از چپ به راست آغاز می‌کند. به طور همزمان، بافنده‌ای که در سمت راست قرار دارد، همان فرآیند گره زدن را از راست به چپ در امتداد نخ‌ها اجرا می‌کند. این کار تا جایی ادامه می‌یابد که هر دو طرف در وسط فرش به هم نزدیک شوند. در موارد تکرار نقش، هر دو بافنده گره زدن خود را در یک جهت ادامه می‌دهند.
3- استفاده از نقشه خوان کامپیوتری فرآیند را برای بافنده ساده می‌کند، زیرا این روش به تعیین رنگ مورد نیاز برای هر گره بدون نیاز به تفسیر نقشه کمک می‌کند. با این حال، شایان ذکر است، نقشه‌هایی که فاقد شاخص‌های خاص هستند، به تخصص یک کارشناس فرش دستباف برای انتخاب رنگ نیاز دارند.
بررسی نقشه برای انتخاب فرش دستباف بیجار
انتخاب فرش دستباف بیجار طیف متنوعی از نقش‌ها و طرح‌ها را ارائه می‌دهد. از نمونه‌های قابل توجه می‌توان به افشان با نقوش گل، لچک و ترنج، اسلیمی با نقوش ترنج بزرگ، ماهی‌های مینیاتوری، صحنه‌های شکارگاه، نقش‌های گل و درختچه، نقوش خرچنگ، نقوش سماوری، تصویر حیوانات و اشیاء و همچنین گل و بلبل اشاره کرد. علاوه بر این، نقوشی مانند شاه عباسی بیجار، هراتی با ترنج (و بدون لچک)، مستوفی، گل فرنگ، باغی و سرمه دان وجود دارد. این تنوع طرح به غنی شدن نقوش فرش بیجار کمک می‌کند.
بررسی نقشه برای انتخاب فرش دستباف تبریز
انتخاب فرش دستباف تبریز طیف وسیعی از طرح‌ها را به شما ارائه می‌دهد، که در این میان طرح ماهی و زمینه مرجانی از محبوبیت خاصی برخوردار هستند. این فرش‌ها در کیفیت‌ها و اندازه‌های مختلفی تولید می‌شوند، بطوری که فرش‌های باکیفیت‌تر از قیمت‌های قابل توجهی برخورداراند. عامل کلیدی تعیین کننده کیفیت، تعداد گره‌ها در هر اینچ مربع است که از 600 تا 850 عدد متغیر می‌باشد. در حالی که برخی از این فرش‌ها مقدار کمی ابریشم را در بافت خود دارند، توجه به این نکته مهم است که استفاده از ابریشم عامل اصلی تعیین قیمت فرش دستباف نیست. این در حالیست که، ارزش این فرش‌ها در درجه اول به تراکم گره‌ها در هر اینچ مربع بستگی دارد.
نقوش رایجی که در قالی‌های تبریز یافت می‌شود نقش ماهی است که به نقش هراتی نیز معروف می‌باشد. این طرح پیچیده شامل تصاویر مکرر گل‌هایی است که با برگ‌های نوک تیز احاطه شده‌اند. فرش‌های تبریز دارای طرح‌های متنوع و گیرا هستند. اینها ممکن است شامل تصاویری از ترنج، اشیاء مختلف و حتی نمایش‌های پیچیده‌ای از حیوانات و گیاهان باشد که گاهی به سبک سه بعدی روی سطح فرش اجرا می‌شوند.
بررسی نقشه برای انتخاب فرش دستباف هریس
هنگام خرید فرش دستباف باید به نقش آن به دقت توجه کنید. قابل توجه است که طرح‌ها و نقش‌های فرش دستباف هریس از گنجاندن خطوط منحنی در بافت خودداری می‌کنند. در عوض، آن‌ها به طور برجسته دارای اشکال هندسی و خطوط شکسته هستند. قالی‌های هریس طرح‌های متمایز مختلفی از جمله صبوری ، حیاط گل ، تاجری ، افشان ، توکلی ، رز گل ، چلنگری ، صمد خان و غیره را به نمایش می‌گذارند. این عناصر به زیبایی منحصر به فرد این سبک فرش خاص کمک می‌کنند.
مزایای نقشه خوانی برای انتخاب فرش دستباف
انتخاب فرش دستباف به گنجاندن نقشه در فرآیند بافت متکی است، زیرا نقشه خوانی به عنوان راهنمای ارزشمندی عمل می‌کند و چندین مزیت متمایز را ارائه می‌دهد:
1. دقت بیشتر در بافت:
گنجاندن نقشه دقت کلی در بافت فرش را افزایش می‌دهد.
2. گزینه‌های طراحی متنوع:
استفاده از نقشه امکان ادغام طرح‌های مختلف پیچیده را فراهم می‌کند و طیف وسیع‌تری از امکانات خلاقانه را ارائه می‌دهد.
3. فرآیند بافت ساده:
در زمان بافندگی، استفاده از نقشه، روند اجرای طرح را به طور قابل توجهی مدیریت می‌کند.
4. افزایش جذابیت و سازگاری زیبایی شناختی:
استفاده از نقشه منجر به تولید فرشی زیبا و بافتی یکنواخت‌تر می‌شود.
این ویژگی‌ها بر اهمیت نقشه در ایجاد انواع فرش دستباف ایرانی نفیس تأکید می‌کنند.
سخن پایانی
تولید فرش دستباف شامل یک جنبه مهم، یعنی فرایند نقشه خوانی فرش است. داشتن تخصص و حرفه‌ای بودن در این زمینه کارایی فرآیند بافت را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد. توصیه ما برای کسانی که به تازگی نقشه خوانی فرش را شروع کرده‌اند، این است که از یک متخصص با تجربه راهنمایی بگیرند. شما با تمرین در طول زمان، می‌توانید مهارت‌های خود را در نقشه خوانی فرش تقویت کنید. بهبود تدریجی نقشه خوانی منجر به افزایش مهارت در این جنبه قالی بافی خواهد شد و انتخاب فرش دستباف را برای شما ساده می‌کند.
