قیمت و ارزش فرش دستباف

احتمالاً تاکنون این سؤال نیز برای شما نیز پیش آمده است که چرا یک فرش دستباف در مقایسه با فرش ماشینی با همان ابعاد، گران‌تر است؟ در واقع، مجموعه‌ای از فاکتورهای اقتصادی و هنری هستند که سبب می‌شوند فرش دستباف، ارزش و قیمتی بیشتر از فرش ماشینی داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به بیان و بررسی این فاکتورها بپردازیم.

فرش دستباف و ایجاد اشتغال

آمارها نشان می‌دهد قشر قابل توجهی از جمعیت در ایران، به کار تولید فرش دستبافت یا مشاغل مرتبط با آن، همچون دامداری، رنگرزی، طراحی، رفوگری، تجارت و فروشندگی فرش و غیره اشتغال دارند. درحقیقت، فرآیند تولید فرش دستباف شامل مراحلی منظم و پیوسته است، و از آنجا که بخش بزرگی از این فرآیند تولید همچنان به‌صورت دستی و با دخالت مستقیم انسان به وجود می‌آیند، پس می‌تواند برای تعداد قابل توجهی از افراد، ایجاد اشتغال نماید. این در حالی است که در پروسه تولید فرش به‌صورت ماشینی، بخش اعظم کار با کمک ماشین‌آلات اتوماتیک انجام می‌شود، و در نتیجه تولید اشتغال بسیار کمتری نسبت به فرآیند تولید فرش دستباف دارد.

سرمایه‌گذاری، ارزش افزوده و افزایش درآمدهای ارزی

فرش دستباف، ارزش افزوده بسیار بالایی دارد و این امر به عوامل متعددی بستگی دارد. یکی از این دلایل این است که در تولید قالی دستبافت، از مواد اولیه طبیعی و مرغوب استفاده می‌شود، که اگر به‌درستی فرآوری و رنگرزی شده باشد، علاوه بر این که ضد حساسیت است، دوام بسیار بالایی نیز در مقابل سایش، رطوبت، نور و خرابی دارد. علاوه بر این، یک فرش دستباف، علاوه بر داشتن جنبه کاربردی، یک اثر هنری محسوب می‌شود؛ چراکه با کمک خلاقیت و ذوق هنری طراح، نقشه آن طراحی شده و سپس به دست هنرمند بافنده، گره به گره، بافته می‌شود. بنابراین، فرش دستباف، علاوه بر جنبه کاربردی، دارای جنبه هنری نیز است، و همین امر سبب می‌شود که در مقایسه با فرش ماشینی دارای ارزش و قیمت بالاتری باشد. خرید فرش دستباف، نوعی سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود؛ چراکه انواع قالی دستباف در صورت استفاده، یا به اصطلاح «پا خوردن» ارزشمندتر می‌شوند و در واقع، فرش دستباف پا خورده قیمت بالاتری نسبت به فرش دستباف نو دارد. دلیل این امر این است که الیاف طبیعی فرش که در پروسه رنگرزی با رنگزاهای طبیعی و باثبات رنگ شده‌اند، هنگامی که مورد استفاده قرار می‌گیرند، به‌مرور بر جلا و درخشندگی آن افزوده می‌شود. این در حالی است که فرش ماشینی چنین قابلیتی ندارد، و در صورت استفاده، کهنه و فرسوده می‌شوند. همچنین به این دلیل که فرش ایرانی علاوه بر بازارهای داخلی، طرفداران بسیار زیادی نیز در خارج از کشور دارد، هر ساله بخش زیادی از تولیدات فرش دستباف نقاط مختلف کشور، به سایر کشورها صادر می‌شود. این حجم بالای صادرات فرش دستباف، می‌تواند درآمدهای ارزی قابل قبولی را به همراه داشته باشد. این ارزش اقتصادی، سبب می‌شود که در مقایسه با فرش ماشینی قیمت بالاتری داشته باشد.

ایجاد خودکفایی

بزرگ‌ترین ارزش و اهمیت فرش دستباف، ایجاد خودکفایی است. به‌عنوان مثال، روستائیان و عشایر از پشم گوسفندان خود استفاده کرده آن را با دست می‌ریسند و به نخ تبدیل می‌کنند. سپس با استفاده از مواد و رنگزاهای سنتی نخ‌ها را رنگ می‌کنند. دارها را با استفاده از چوب درختان می‌سازند و نقشه‌های خود آموخته‌ای را که از اجدادشان آموخته‌اند و آمیخته با فرهنگ و سنت‌شان است، می‌بافند. تمامی این فرآیند، نشان از خودکفایی، و عدم نیاز هنر- صنعت تولید فرش دستباف به تکنولوژی خاص دارد. با چنین روش تولیدی، هر شخصی می‌تواند به روشی ساده، در عرض دو تا سه روز ابزار و وسایل بافت قالی را فراهم کند، رقابت کند و خودکفا شود. همین امر است که سبب شده است حتی تأسیس کارخانه‌های فرش ماشینی نیز نتوانند دارهای فرش دستباف را از خانه‌ها و کارگاه‌های بافندگی دور کند.

تفاوت در فرآیند تولید فرش دستباف و ماشینی

تولید یک فرش ماشینی به این دلیل که توسط دستگاه‌های مجهز و بزرگ نساجی صورت می‌گیرد، از زمان برنامه‌ریزی دستگاه طبق طرح و نقش و اندازه فرش، تا تولید نهایی آن حداکثر 24 ساعت زمان نیاز دارد. اما این در حالی است که در مورد فرش دستباف به این صورت نیست. به‌طور مثال فرآیند تولید یک فرش 6 متری، بسته به تعداد بافنده، گاهی تا بیش از یک سال نیز به طول می‌انجامد. این امر، یکی از مهم‌ترین دلایل قیمت بالای فرش دستباف در مقایسه با فرش ماشینی است.

طول عمر و دوام فرش دستباف

یکی از مهم‌ترین دلایل برای گران‌تر بودن فرش دستباف از فرش ماشینی، دوام و طول عمر بالای فرش دستباف نسبت به نوع ماشینی آن است. اگر طول عمر فرش ماشینی را به‌طور متوسط 25 سال در نظر بگیریم، یک فرش دستباف، حداقل ده برابر این مقدار (حدوداً 250 سال) عمر می‌کند. ارزش فرش دستباف نیز همانطور که گفته شد، با استفاده از آن، بیشتر می‌شود، چراکه درخشندگی و زیبایی آن با «پا خوردن» افزایش می‌یابد. اما این موارد در مورد فرش ماشینی صدق نمی‌کند؛ چراکه در بافت فرش ماشینی، اغلب از الیاف و رنگ‌های مصنوعی استفاده می‌شود که به‌مرور زمان دچار ساییدگی شده و رنگ می‌بازند.

ارزش هنری فرش دستباف

در نهایت، بایستی به ارزش هنری بالای فرش‌های دستباف در مقایسه با فرش‌های ماشینی اشاره کرد، که سبب می‌شود فرش دستباف ارزشمند‌تر و گران‌بهاتر از فرش ماشینی به حساب آید. تمامی مراحل تولید فرش دستباف از آماده‌سازی مواد اولیه گرفته، تا طراحی نقشه و در نهایت بافت فرد، به‌صورت دستی و با تکیه بر ذوق و سلیقه‌ی هنرمندان و بافندگان توانای ایرانی صورت می‌گیرد. علاوه بر این، فرش‌های مناطق مختلف ایران، همچون سایر آثار هنرهای سنتی، نشان دهنده‌ی سنت، فرهنگ و هویت اقوام و فرهنگ‌های مختلف ایرانی هستند. بنابراین، به دلیل وجود ارزش بالای هنری و فرهنگی است که یک فرش دستباف همواره قیمت بالاتری نسبت به همتای ماشینی خود دارد.

نتیجه‌گیری

همانطور که مشاهده کردیم، مجموعه‌ای از عوامل فنی، اقتصادی و هنری هستند که سبب می‌شوند یک فرش دستباف ارزش، و به نسبت، قیمت بالاتری در مقایسه با یک فرش ماشینی داشته باشد. فروشگاه آنلاین «فرش بوم» مرجع خرید فرش‌های دستباف در طرح، رنگ و ابعاد متنوع است، که کیفیت و اصالت محصولات خود را تضمین می‌کند. شما می‌توانید با کمک مشاوران آنلاین این فروشگاه، خرید خوبی را تجربه کنید.