درست در مرکزیترین نقطه شهر زیبای تبریز، در میان یک ساختمان تاریخی که به عنوان نخستین شهرداری ایران شناخته میشود، 9 تخته فرش بزرگ پارچهی شگفت انگیز قرار دارد که کمتر کسی از آن خبر دارد!. شاید هم کسی انتظار دیدن فرشهای نفیس و تاریخی را در ساختمان شهرداری نداشته باشد! این مکان که با نام عمارت ساعت نیز شناخته میشود تا سال 1386، به عنوان نخستین شهرداری کشور مورد استفاده بود؛ اما پس از آن تاریخ، این بنا تغییر کاربری داد و امروز به عنوان نخستین کاخ موزه شهرداری ایران شناخته میشود که محل قرار گیری فرشهای نفیسی از دوره پهلوی است. این فرشهای 9گانه که به صورت بزرگ پارچه بافته شدهاند جزو میراث گرانبهای کشورمان به شمار میآیند و این دلیلی است که مجله فرش بوم، این قسمت را به معرفی این فرشهای دستبافت اختصاص داده است. اگر اهل تبریز و یا هر شهر دیگری از کشورمان هستید، تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید چراکه بیشک بعد از آشنایی با این نه فرش زیبا، بار بعدی که گذرتان به ساختمان کاخ موزه شهرداری تبریز افتاد، بازدید از آنها را از دست نخواهید داد!…
| جهت بازدید از بزرگترین بازار آنلاین فروش فرش دستباف اینجا کلیک نمایید |
آشنایی با اصطلاح فرش بزرگ پارچه
بهتر است پیش از معرفی فرشها بدانیم بزرگ پارچه بودن یک فرش به چه معنا است؟ فرشهای دستبافت موجود در ساختمان شهرداری تبریز همه در گروه قالیهای بزرگ پارچه قرار میگیرند؛ اصطلاح بزرگ پارچه به فرشهایی نسبت داده میشود که دارای ابعاد نامتعارف و غیر معمول در مقایسه با فرشهای رایج موجود در بازار باشند. مساحت دستبافتههای بزرگ پارچه بسیار زیاد بوده و توانایی پوشش فضای بسیار گستردهای را دارند؛ به همین دلیل، معمولا فرشهای بزرگ پارچه به صورت سفارشی و با توجه به فضا و مساحت یک مکان خاص بافته میشوند. در گذشته عمده فرشهای بزرگ پارچه مورد استفاده پادشاهان و درباریان صاحب قدرت بود؛ چراکه هرکسی از پس هزینههای بافت چنین فرش بر نمیآمد؛ از همین نظر بیشتر شاهد استفاده فرشهای بزرگ پارچه در کاخهای سلطنتی و مکانهای اشرافی هستیم. مثال بسیار خوب آن، فرش مشهور شیخ صفی، بزرگ خاندان صفوی است که دستور بافت آن توسط پادشاه وقت، برای پوشش آرامگاه او صادر شد. در مقالهای دیگر از مجله بازار آنلاین فرش دستبافِ فرش بوم، این قالی به صورت کامل معرفی شده است که در صورت تمایل میتوانید از طریق لینک زیر به متن مقاله دسترسی داشته باشید.
کاخ موزه شهرداری تبریز
این بنای باشکوه که زیباترین تالار آن به نام تالار مراسمات، محل قرار گرفتن فرشهای مذکور است، در سالهای 1314 تا 1318 توسط معمارهای آلمانی در 5 طبقه ساخته شده است. تصویر ظاهری این ساختمان از بالا همانند یک عقاب در حال پرواز است که در نوع خود بسیار خاص و زیبا میباشد.
سفارش فرشهای بزرگ پارچه شهرداری تبریز
به مناسبت افتتاح این ساختمان زیبا، شهردار وقت تبریز آقای ارفع الملک، دستور بافت فرشهای زیبا و بزرگ را برای استفاده در ساختمان شهرداری در سال 1320 صادر کرد. علیمحمد طاهر کاشانی، علیرضا مایل و محمدعلی شاهرخی، 3 نام آشنا از مشهورترین اساتید طراحی فرش در کشور هستند. طبق اسناد موجود، طراحی فرشهای شهرداری توسط این افراد انجام و نظارت بر طراحی و بافت این 9 قالی بزرگ پارچه، به آقای جان تیمو یاناکی، تاجر ایرانی-یونانی فرش دستبافت سپرده شد. آقای تیمو در سال 1297 به کرمان مهاجرت کرد و در آن شهر مشغول به تولید و تجارت فرشهای دستبافت شد.
تصویری از محمد علی شاهرخی، طراح مشهور کرمانی
معرفی فرشهای شهرداری
برای معرفی فرشهای 9 گانه شهرداری، متخصصان تقسیم بندی بسیار جالبی برای آنها در نظر گرفتهاند؛ به این صورت که بزرگترین آنها را مادر نام نهاده و دیگر فرشها را با توجه به مساحت و نقش، با نام دخترها و پسرهای آن فرش مذکور میشناسند. قالی مادر در تالار فرش شهرداری، بعد از قالی تالار آیینه موزه ملی فرش تهران، بزرگترین فرش دستبافت جهان به شمار میآید که دارای ابعاد 1200*1600 سانتیمتر با مساحت 112 متر میباشد. چهار فصلِ تبریز، نام طرحی است که در این فرش نفیس بافته شده است.
فرش مادر دارای 6 فرش دختر در ابعاد 32 متر و 2 قالی پسر در ابعاد 35 متر است که به صورت جفت بافته شدهاند. طرح فرش فرزندان از بهترین نمونههای نقشهی ختایی شهر راور کرمان است. گفتنی است تنها مرحلهی طراحی فرشها 4 سال زمان برده است. اما بعد از طراحی یکی از مراحل دوشوار آن تهیه مواد اولیه باکیفت و درجه یکی بوده است که بایستی برای تمام فرشها کاملا مشابه و یکسان تهیه میشد در حالی که تمامی مراحلشان همانند رنگرزی و ریسندگی پشمها، به صورت دستی و سنتی انجام شده است. در نهایت بافت فرشها با کمک 160 بافنده ماهر، حدود 10 سال به طول انجامید و این سند هویت ملی ایرانی با صرف ساعتها زحمت و صبر و تلاش، خلق و برای آیندگان به یادگار ماند. نکته قابل توجه این فرشها نحوه گسترده شدن آنها بوده است؛ به این صورت که فرش مادر در مرکز و فرشهای فرزند در اطراف آن پهن میشدن. این قالیهای خانوادگی را اگر از بالا مشاهده کنید، کل مجموعه همانند یک فرش واحد به مساحت 400 متر دیده میشود.
همچنین در این تالار دیگر فرشهای دستباف نفیس دیگری همانند بزرگترین تابلو فرش ایستاده دنیا با 360 رنگ و 11 میلیون گره نیز وجود دارد که دیدنشان خالی از لطف نخواهد بود.
سخن آخر
احتمالا تا الان پس از خواندن ویژگیهای خاص این فرشهای 9 گانه شهرداری، مشتاق شناخت بیشتر و بازدید از آنها شده باشید. شهرداری تبریز کتابی به نام گنجینه فرش شهرداری تبریز منتشر کرده است که به روایت داستان این 9 تخته فرش و بیان اطلاعات تخصصی ویژگیهای آنها میپردازد که میتواند برای شما جالب باشد. همچنین اگر روزی به تبریز سفر کردید این نکته را به یاد داشته باشید که، تالار فرشهای بزرگ پارچه تنها جاذبه بنای کاخ موزه شهرداری نیست؛ بلکه این ساختمان زیبا و باصفا دارای بخشهای مختلف دیگری همچون موزه کفش، موزه آتش نشانی و… میباشد. برای اطلاعات بیشتر میتوانید با شماره زیر در تماس باشید.
شماره تلفن: 04135539198
آدرس: آذربایجان شرقی- تبریز- خیابان امام خمینی- میدان ساعت- ساختمان شهرداری
ساعت بازدید: 7:30 صبح تا 19:30 عصر
همچنین بازار بزرگ تبریز نیز از دیگر جاذبههای این شهر است که چند ساعتی میتوان در آن محو زیبایی فرشهای ایرانی شد، پیشتر در مجله مرجع انتخاب فرشهای دستبافت فرش بوم، به معرفی این مکان پرداختیم که از طریق لینک زیر میتوانید به متن مقاله دسترسی پیدا کنید.
